Η ανάπτυξη του Ελληνικού κινήματος της Ειρήνης τα τελευταία 30 χρόνια στηρίχτηκε στις πολύχρονες και πλούσιες φιλειρηνικές παραδόσεις του λαού μας. Από την αρχαιότητα, η επιδίωξη του ιδανικού της ειρήνης αποτέλεσε πηγή έμπνευ σης για τους Έλληνες ιστορικούς, ποιητές και φιλοσόφους. Ο Αριστοφάνης υμνεί με τα έργα του την «πλουτοφόρα ειρήνη» και ο Ευριπίδης την αποκαλεί «βαθύπλουτη και πρώτη από τους μακάριους θεούς στην ομορφιά». Και ο ιστορικός Ηρόδοτος μιλώντας για το θέμα ειρήνη ή πόλεμος γρά φει ότι «κανείς δεν είναι τόσο ανόητος να προτιμάει τον πόλεμο από την ειρήνη, αφού στον πόλεμο οι γονείς θάβουν τα παιδιά, ενώ στην ειρήνη τα παιδιά θάβουν τους γονείς».

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν περιορίστηκαν μόνο στους ύμνους για την ειρήνη αλλά δημιούργησαν και φιλειρηνικούς θεσμούς για την προώθηση της, όπως οι Αμφικτιονίες και οι Ολυμπιακοί Αγώνες, που αποτελούν κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας. Η πανάρχαια και πλούσια αυτή φιλειρηνι κή παράδοση βρήκε τη συνέχεια της και πλουτίστηκε ακόμη περισσότερο με τους σύγχρονους αγώνες του λαού μας για εθνι κή ανεξαρτησία και ειρήνη, ενάντια στο φασισμό και στον πόλεμο, τους ξένους πάτρωνες και δυνάστες που δυστυχώς γνώρισε η χώρα μας από την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα.

Tο ξεκίνημα του κινήματος ειρήνης

Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – τον καταστρεπτικότερο από τους 15 χιλιάδες περίπου μικρούς και μεγάλους πολέμους που γνώρίσε, σύμφωνα με τους ιστορικούς ο κόσμος μέχρι σήμερα που στοίχισε πάνω από 50 εκατομμύρια νεκρούς και ανυπολό γιστες, υλικές καταστροφές) η ανθρωπότητα βγήκε αποφασισμένη να κάνει πράξη το σύνθημα «ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ, ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΠΟΛΕΜΟΣ». Η έναρξη της πυρηνικής εποχής με την τραγωδία της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, ξεσήκωσε την παγκόσμια συνείδηση και έκανε άμεση και επιτακτική την ανάγκη για την οργάνωση σε παγκόσμια κλίμακα του αγώνα για ειρή νη και αφοπλισμό.

• Στις 6 Αυγούστου του 1948 – 3 χρόνια μετά την καταστροφή της Χιροσίμα από την πρώτη ατομική βόμβα των ΗΠΑ – συνήλθε στο ισοπεδωμένο από τους ναζί Βρότσλαβ της Πολωνίας το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο των διανοουμένων για την ειρήνη. Στο ιστορικό αυτό συνέδριο συμμετείχε και Ελληνική αντιπροσωπεία από τον Πέτρο Κόκαλη, την Έλλη Αλεξίου και άλλους Έλληνες διανοούμενους-αγωνιστές της εθνικής μας αντίστασης. Το Συνέδριο έκανε έκκληση για οργάνωση του αγώνα για την ειρήνη σ’ όλο τον κόσμο.
• Στις 20 Απρίλη 1949 συνήλθε ταυτόχρο να στο Παρίσι και στην Πράγα (ο ψυχρός πόλεμος που είχε ήδη αρχίσει δεν επέτρεψε σ’ όλους τους αντιπροσώπους να συγκεντρωθούν σε μια πόλη) το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο των δυνάμεων της ειρήνης.

• Κηρύσσοντας την έναρξη του Συνεδρίου ο Γάλλος Νομπελίστας φυσικός Φρεντερίκ Ζολιό-Κιουρί είχε τονίσει πως κανένα έθνος ξεχωριστά, αλλά όλα τα έθνη μαζί θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν μια μόνιμη ειρήνη για όλο τον κόσμο. Από το Συνέδριο αυτό αποφασίστηκε η δημιουργία του Παγκόσμίου Συμβουλίου Ειρήνης που συγκροτήθηκε ένα χρόνο αργότερα στη Βαρσοβία με Πρόεδρο το Ζολιό-Κιουρί.
•  Η πρώτη παγκόσμια εκστρατεία για τον αφοπλισμό που οργάνωσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης (ΠΣΕ) ήταν η συγκέντρωση υπογραφών κάτω από την «ΕΚΚΛΗΣΗ της Στοκχόλμης» που ζητούσε κατάργηση και απαγόρευση των ατομικών όπλων. Στην εκστρατεία αυτή συμμετείχε το ελληνικό κίνημα της ειρήνης, που άρχισε να αναπτύσσεται μέσα στις δύσκολες συνθήκες του μετεμφυλιοπολεμικού κλίματος και της αμερικανοκρα τίας.
•  Στις 5 Μάρτη 19551 εκτελείται στη Θεσ/νίκη ο νεολαίος (22 χρόνων) αγωνιστής Νίκος Νικηφορίδης. Είχε καταδικαστεί σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο με βασική κατηγορία (!) ότι διακινούσε την «έκκληση της Στοκχόλμης». Παρά τις φοβερές δυσκολίες το κίνημα για την ειρήνη στη χώρα μας συνεχίζει την ανάπτυξη του. Αντιτάσσεται στην ένταξη της χώρας μας στο ψυχροπολεμικό σύμφωνο τουΝΑΤΟ (18.2.1952) και στην υπογραφή της υποδουλωτικής ελληνοαμερικανικής συμφωνίας (12.10.1953 ) για την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στα εδάφη μας και την ανεξέλεγκτη χρησιμοποίηση του χερσαίου, εναερίου και θαλασσίου χώρου μας από τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Η ανάπτυξη αυτή των φιλειρηνικών αγώνων οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης πανελλαδικά οργανωμένης κίνησης ειρήνης στη χώρα μας, της ΕΕΔΥΕ.
• Στις 15 Μάη 1955 δημοσιεύεται ιδρυτική διακήρυξη της ΕΕΔΥΕ που υπογράφουν 77 προσωπικότητες της δημόσιας ζωής (πρώην υπουργοί, βουλευτές, άνθρωποι των γραμμάτων, της τέχνης, συνδικαλιστές κλπ.).

«Από την αυτήν αγωνίαν συνεχόμενοι οι υπογράφοντες την παρούσαν έκκλησιν, απευθυνόμεθα προς όλους εκείνους που έχουν συνείδησιν του επικρεμαμένου τερατώδους κινδύνου και, Ζητούμεν από αυτούς να ενωθούν με τους φιλειρηνικούς ανθρώπους όλου του κόσμου, εις μίαν κοινήν και ισχυράν προσπάθειαν ικανήν να πείση τους κυβερνώντας τα μεγάλα κράτη, ότι έχουν καθήκον να σπεύσουν να ικανοποιήσουν — σύμφωνα άλλωστε και προς το αληθινόν πνεύμα του Καταστατικού Χάρτου του ΟΗΕ — τους πλέον θερμούς και ανθρωπιστικούς πόθους όλων των Λαών, δηλαδή: Τον σημαντικόν περιορισμόν των κλασσικών εξοπλισμών, την κατάργησιν των όπλων και μέσων ομαδικής καταστροφής, την αποκήρυξιν του πο λέμου ως μέσου επιλύσεως των διε θνών διαφορών και την αποκατάστασιν ειλικρινών και σταθερών σχέσεων φιλίας και αλληλοσεβασμού μεταξύ όλων των χωρών, διότι έτσι και μόνον θα εδραιωθή η Ειρήνη, το Ύψιστον αυτό αγαθόν δια κάθε Λαόν.»

Την ίδρυση της ΕΕΔΥΕ ακολουθεί η δημιουργία πολλών τοπικών επιτροπών ειρήνης. Από τον πρώτο χρόνο της ζωής της η ΕΕΔΥΕ αγωνίζεται σ’ όλα τα επίπεδα μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες:

•  Εκδίδει ψήφισμα διαμαρτυρίας για την εγκατάσταση στη χώρα μας βάσεων που θα φιλοξενήσουν πυρηνικά όπλα.
•  Απευθύνεται προς την ελληνική και την παγκόσμια κοινή γνώμη, προς όλες τις ορ γανώσεις των φιλειρηνικών δυνάμεων για το δικαίωμα του Κυπριακού λαού για αυτο διάθεση.
•  Συμμετέχει σε διεθνείς δραστηριότητες, όπως στη Σύνοδο του ΠΣΕ που γίνεται στη Στοκχόλμη.
•  Το 1958, στις 9 Μάη, εκδίδεται το πρώτο φύλλο του περιοδικού «ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ » με τη μορφή τετρασέλιδης εφημερίδας, μικρού σχήματος στην αρχή. στις 12 Δεκέμβρη του ’58 πραγματοποιείσαι μεγαλειώδης ανοιχτή συγκέντρωση στον Πειραιά ενάντια στον πόλεμο. Ακολουθεί έκκληση προσωπικοτήτων κατά της εγκατάστασης πυρηνικών όπλων στις βάσεις των ΗΠΑ στη χώρα μας .

 

Α’ Εθνικό συνέδριο – Γρ. Λαμπράκης – Μαραθώνιες πορείες ειρήνης

Μπαίνοντας στη δεκαετία του ’60 το κίνημα ειρήνης έχει απλωθεί αρκετά, έχει ριζώσει στη συνείδηση του ελληνικού λαού και αρχίζει να ειδικεύει τα θέματα του, οι στόχοι του γίνονται, πιο συγκεκριμένοι και τα αιτήματα που προβάλλονταν γίνονται πόλος συσπείρωσης πλατιών μαζών. Τότε δημιουργούνται και δραστηριοποιούνται δίπλα στην ΕΕΔΥΕ η Εργατική Κίνηση για τον Αφοπλισμό και την Ειρήνη, η Κίνηση Νέων για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό «Μπέρτραντ Ράσσελ», η Επιτροπή για τη Διαβαλκανική Συνεννόηση κ.ά.

Στις 24 Ιούνη του 1962, πραγματοποιείται στο θέατρο «ΠΟΡΕΙΑ» το Α’ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΔΥΕ για την ειρήνη και τον αφοπλισμό. Θέματα του Συνεδρίου ήταν:

•  Ελληνικό και διεθνές φιλειρηνικό κίνημα.
•  Αφοπλισμός και ειρήνη.
•  Απύραυλη Βαλκανική.

Ανάμεσα στους στόχους του ήταν η προετοιμασία της ελληνικής συμμετοχής στο παγκόσμιο Συνέδριο της ειρήνης που έγινε ένα μήνα μετά στη Μόσχα (7-14 Ιούλη). Το Συνέδριο επανεκλέγει Πρόεδρο της ΕΕΔΥΕ τον Ανδρέα Ζάκκα και αντιπρόεδρο το βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη. Το 1963 σημαδεύεται από γεγονότα που συνδέονται με το όνομα του Γρηγόρη Λαμπράκη. Θα συγκλονίσουν το πανελλήνιο και θα αποτελέσουν σταθμό στην παραπέρα ανάπτυξη του κινήματος ειρήνης.

•  4-7 Γενάρη 1963 η ΕΕΔΥΕ παίρνει μέρος στη Διεθνή Διάσκεψη των κινημάτων για τον αφοπλισμό στην Οξφόρδη. Μετά από προτάσεις του Λαμπράκη, η Διάσκεψη ασχολείται με τα ζητήματα αποπυρηνικοποιημένης ζώνης στα Βαλκάνια, της αντίθεσης του ελληνικού λαού για τη δημιουργία πυραυλικών βάσεων στην Κρήτη και με το ζήτημα των ελλήνων πολιτικών κρατουμένων.
•  12-15 Απρίλη του 1963 αντιπροσωπεία της ΕΕΔΥΕ με επικεφαλής το Λαμπράκη παίρνει μέρος στην πορεία ειρήνης από το Ολντερμάστον στο Λονδίνο.

Η πρώτη πορεία ειρήνης στην Ελλάδα

Στις 21 Απρίλη πραγματοποιείται η Α’ μαραθώνια πορεία ειρήνης παρά την κυβερνητική απαγόρευση. Όλος ο κρατικός και παρακρατικός μηχανισμός έχει κινητοποιηθεί για να εμποδίσει τις χιλιάδες που εισρέουν από κάθε γωνιά της χώρας για να διαδηλώσουν τη θέληση τους για την ειρήνη. Ο λαός περιφρονεί την απαγόρευση και προχωράει μπροστά. Αποτέλεσμα κλούβες, μπλόκα, 2000 συλλήψεις, 300 τραυματίες. Η πορεία όμως πραγματοποιείται από το Γρηγόρη Λαμπράκη με συνοδοιπόρους τους Ανδρέα Μαμμωνά, Παντελή Γούτη και Μπάμπη Παπαδόπουλο.

• Ένα μήνα μετά, στις 22 Μάη, πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη η πρώτη εκδήλωση για την ειρήνη, με κεντρικό ομιλητή το Γρηγόρη Λαμπράκη. Το κράτος και το παρακράτος βάζοντας σ’ εφαρμογή τα άνομα σχέδια τους για κατάπνιξη κάθε φιλειρηνικής πρωτοβουλίας και δραστηριότητας, δολοφονούν στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Ερμού το βουλευτή, τον μαραθωνοδρόμο της ειρήνης, τον Γρηγόρη Λαμπράκη και τραυματίζουν βαριά το βουλευτή Γιώργη Τσαρουχά.
•  Ο σπόρος που έριξε ο Λαμπράκης με το προσωπικό του παράδειγμα και τη θυσία του ρίζωσε βαθιά μέσα στη συνείδηση του φιλειρηνικού λαού μας. Την επόμενη χρονιά, στις 14 Μάη, πραγματοποιείται η Β’ μαραθώνια πορεία ειρήνης από τον Τύμβο του Μαραθώνα στο Πεδίο του Άρεως με συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων φίλων της ειρήνης απ’ όλη την Ελλάδα. Η πρωτοτυπία , ο παλμός και ο ενθουσιασμός που επικρατεί δίνουν νέα ώθηση στο φιλειρηνική κίνημα, είναι κάτι το πρωτοφανές που συγκλονίζει την Ελλάδα και την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Οι μαραθώνιες πορείες καθιερώνονται σαν κορυφαίες εκδηλώσεις του προ δικτατορικού κινήματος ειρήνης και πραγματοποιούνται κάθε χρόνο με μεγαλύτερη επιτυχία και μαζικότητα. Έτσι στις 25 Μάη του ’65 γίνεται η Γ’ μαραθώνια πορεία ειρήνης, στις 22 Μάη του ’66 η Δ”. Την Ε’ μαραθώνια πορεία πρόλαβε το στρατιωτικό φασιστικό πραξικόπημα της 21/4/1967. Παράλληλα όλα αυτά τα χρόνια η ΕΕΔΥΕ συμμετέχει και παίρνει ενεργά μέρος στις δραστηριότητες του διεθνούς κινήματος όπως στη Συνδιάσκεψη για την αποπυρηνικοποίηση της Μεσογείου στο Αλγέρι (5- 9/7/64) και κάνει το Β’ Εθνικό της Συνέδριο (1965) όπου εκτιμά τη διεθνή κατάσταση, την ανάπτυξη του φιλειρηνικού κινήματος και παίρνει νέα μέτρα και πρωτοβουλίες.

 

Στην περίοδο της δικτατορίας

21 Απρίλη 1967: φασιστικό πραξικόπημα στην Ελλάδα. Εκατοντάδες μέλη και στελέχη του κινήματος ειρήνης συλλαμβάνονται, κλείνονται σε φυλακές και στρατόπεδα, βασανίζονται και εξορίζονται. Από τους κύριους εχθρούς της χούντας στο επίπεδο του μαζικού κινήματος που πρέπει οπωσδήποτε να εξαρθρωθούν και να διαλυθούν είναι το οργανωμένο κίνημα ειρήνης.

Αναγκαστικά μετά τη βάναυση διάλυση της ΕΕΔΥΕ στην Ελλάδα, η δράση συνεχίζεται και κορυφώνεται στο εξωτερικό. Είναι δράση ανάπτυξης και υποστήριξης του παγκοσμίου φιλειρηνικού κινήματος, ενώ ταυτόχρονα είναι δράση αντιφασιστική, όπου προβάλλεται το ελληνικό πρόβλημα και γίνεται προσπάθεια ανάπτυξης κινήματος αλληλεγγύης στον αγώνα του ελληνικού λαού.

Στα τέλη του 1968, αρχές του ’69, πραγματοποιείται ανασύσταση της Γραμματείας της ΕΕΔΥΕ από μέλη και στελέχη που βρέθηκαν στο εξωτερικό. Την ίδια χρονιά η ΕΕΔΥΕ παίρνει μέρος στη Σύνοδο του ΠΣΕ στο Βερολίνο. Στο Συμβούλιο του ΠΣΕ εκλέγονται 5 έλληνες αντιπρόσωποι και ψηφίζεται ειδικό ντοκουμέντο για το ελληνικό θέμα μετά από πρόταση των ελλήνων αντιπροσώπων.

Το 1970 στη Σύνοδο του Προεδρείου του ΠΣΕ στη Βουδαπέστη εκλέγονται 10 έλληνες αντιπρόσωποι στο Συμβούλιο και ένας απ’ αυτούς στο Προεδρείο, όπου εγκρίνεται ψήφισμα συμπαράστασης στον αντιδικτατορικό αγώνα του λαού μας. Το Μάη του 1971 η ΕΕΔΥΕ συμμετέχει στη σύνοδο του ΠΣΕ στη Βουδαπέστη, το Φλεβάρη του ’73 στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για την ειρήνη στο Βιετνάμ. Τον Οκτώβρη του 73 πολυμελής ελληνική αντι προσωπεία μετέχει στο Παγκόσμιο Συνέδριο των δυνάμεων της ειρήνης στη Μόσχα. Στη διάρκεια του συνεδρίου απονέμεται το μετάλλιο «ΓΡ. ΛΑΜΠΡΑΚΗ», που από το 1963 είχε καθιερώσει το ΠΣΕ, στους Έλληνες πολιτικούς κρατούμενους της χούντας.

 

Η δράση της ΕΕΔΥΕ στη μεταδικτατορική περίοδο

Η οδυνηρή εμπειρία της δικτατορίας, που κορυφώθηκε με το χουντικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλη του 1974, οδήγησε στη χρεοκοπία πολλούς μύθους που είχαν επίμονα και επίσημα καλλιεργηθεί στη μεταπολεμική Ελλάδα όπως ότι η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ ήταν εγγύηση για τη δημοκρατία και την εθνική ασφάλεια ή ότι υπήρχε «από Βορρά κίνδυνος» για την Ελλάδα. Η περίοδος της χούντας αλλά και οι μεταδι κτατορικές εξελίξεις έδειξαν ακριβώς το αντίθετο.

Η απόφαση της κυβέρνησης Καραμανλή για αποχώρηση, έστω και προσωρινά, από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ επισφράγισε την καταδίκη του ψυχροπολεμικού αυτού συνασπισμού στη συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.

Έτσι μεταδικατορικά το φιλειρηνικό κίνημα αγκαλιάζει ευρύτερες κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις και ο αγώνας του διεξάγεται από καλύτερες θέσεις. Τα αιτήματα για απομάκρυνση των αμερικάνικων βάσεων και των πυρηνικών όπλων από την Ελλάδα, για αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, για ειρήνη και συνεργασία σε μια αποπυρηνικοποιημένη Βαλκανική κλπ., γίνονται υπόθεση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.

•  Στις 16 Μάη 1975 ανασυγκροτείται η ΕΕΔΥΕ μετά από πλατιά σύσκεψη προσωπικοτήτων και εκπροσώπων μαζικών φορέων. Πρόεδρος εκλέγεται ο στρατηγός Γ. Ιορδανίδης, βουλευτής επικρατείας της Ένωσης Κέντρου και στο Προεδρείο μετέχουν ακόμα και βουλευτές του κόμματος της «Νέας Δημοκρατίας». Ακολουθεί πλούσια δράση για τα θέματα της ειρήνης και της εθνικής ανεξαρτησίας και δημιουργία τοπικών επιτροπών ειρήνης σ’ όλη την Ελλάδα.
•  Ιδιαίτερη δραστηριότητα αναπτύσσει η ΕΕΔΥΕ για το Κυπριακό στην Ελλάδα και στο διεθνή χώρο. Συμμετέχει στη δημιουργία τον Ιούνη του ’75 της Πανελλήνιας Επιτροπής Αλληλεγγύης προς τον Κυπριακό Λαό (ΠΕΑΚΛ). Ακολουθεί τον Νοέμβρη η δημιουργία διεθνούς Επιτροπής Αλληλεγγύης με Πρόεδρο τον Ρομές Σάντρα, πρόεδρο του ΠΣΕ.
•  Παράλληλα δημιουργούνται επιτροπές για ειδικά θέματα της ειρήνης: Η Πανελλήνια Επιτροπή Αγώνα για την Κατάργηση των Ξένων Βάσεων (1975) με πρόεδρο το στρατηγό Γ. Κουμανάκο. Η Ελληνική Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και Συνεργασία (1977) με πρόεδρο τον καθηγητή της Θεολογίας Σ. Αγουρίδη. Η Επιτροπή Ειρήνης Διανοουμένων και Καλλιτεχνών (1979) με πρόεδρο τον κ. Ευ. Γιαννόπουλο. Η Επιτροπή Ειρήνης Νεολαίας (1980).

Τον Απρίλη του 1977 επανακυκλοφορεί το μηνιάτικο περιοδικό «ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ» με αφιέρωμα στο στρατηγό Ιορδανίδη που πέθανε στις 20/2/1977. Η μέση κυκλοφορία του περιοδικού το 1984 φθάνει τα 20.000 φύλλα.

• Στην περίοδο 1976-78 η μαζική δράση της ΕΕΔΥΕ συνδυάζεται με την Παγκόσμια καμπάνια για τη συγκέντρωση υπογραφών κάτω από τη «ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗΣ», που γίνεται με την ευκαιρία της Α’ Ειδικής Συνόδου του ΟΗΕ για τον Αφοπλισμό (Ιούνης 1978) και συγκεντρώνει 1.500.000 υπογραφές ελλήνων πολιτών (σ’ όλο τον κόσμο 700 εκατ. υπόγραψαν την έκκληση).
• Στις 9-12/2/78 οργανώνει διεθνή Συν διάσκεψη για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη συνεργασία στη Μεσόγειο με συμμετοχή αντιπροσωπειών από 33 χώρες, του ΠΣΕ και άλλων διεθνών οργανώσεων.

 

Δεκαήμερο Ειρήνης

11-21 Μάη 1979 πραγματοποιήθηκε το 1ο Δεκαήμερο Ειρήνης και από τότε καθιερώθηκε σαν ετήσια διοργάνωση της ΕΕΔΥΕ με συμμετοχή και άλλων οργανώσεων. Οι εκδηλώσεις του Δεκαήμερου πραγματοποιούνται κάθε χρόνο το Μάη προς τιμή του μάρτυρα της ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη και συνδέουν την ειρήνη με τον πολιτισμό και τον αθλητισμό μέσα από πορείες, λαμπαδηδρομίες, συναυλίες ειρήνης.

 

Οι αγώνες κατά της βόμβας Νετρονίου και των πυραύλων Πέρσινγκ – II και Κρουζ

Από τον Ιούνη του 1977 που ανακοινώθηκε η πρώτη απόφαση για την παραγωγή της βόμβας Νετρονίου από τον Πρόεδρο Κάρτερ, η ΕΕΔΥΕ οργάνωσε μεγάλη εκστρατεία για τη ματαίωση της. Συμμετείχε στην ίδρυση της ελληνικής κίνησης κατά της βόμβας Νετρονίου τον Μάρτη του 1978 και συνέβαλε στη συγκέντρωση 2.000.000 ελληνικών υπογραφών για το θέμα αυτό. Ανάλογη δράση ανάπτυξε μετά την νέα απόφαση των ΗΠΑ (9/8/1981) για παραγωγή της βόμβας Νετρονίου που είχε ανασταλεί επί Κάρτερ. Μεγάλες και πολύμορφες ήταν οι κινητοποιήσεις που οργανώθηκαν στην Ελλάδα μετά την «διπλή απόφαση» του ΝΑΤΟ στις 12/12/1979 για εγκατάσταση των πυραύλων Πέρσινγκ-ΙΙ και Κρουζ στη Δυτι κή Ευρώπη. Μέσα σε τρεις βδομάδες από την ανακοίνωση της απόφασης συγκεντρώθηκαν περίπου 1.200.000 υπογραφές στην Ελλάδα και οργανώθηκαν δεκάδες συγκεντρώσεις.

Το κίνημα ειρήνης στη δεκαετία του ‘80

 

Η απόφαση του ΝΑΤΟ για τους Πέρσινγκ II και Κρουζ σηματοδοτεί τη στροφή στον ψυχρό πόλεμο και τους ξέφρενους εξοπλισμούς στη 10ετία του ’80. Στο διεθνή ορίζοντα γίνεται άμεσα ορατός ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου. Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες φθάνουν το 1980 τα 500 δισ. δολάρια. Η ύφεση, που άνθισε στα ’70 με βάση την Τελική Πράξη του Ελσίνκι (υπογράφτηκε στις 1.8.1975) δέχεται απανωτά πλήγματα.

Από την πλευρά των ΗΠΑ προβάλλονται έντονα τα δόγματα του «περιορισμένου» πυρηνικού πολέμου, του «πρώτου πλήγματος» και της υπεροπλίας. Δημιουργούνται δυνάμεις «ταχείας ανάπτυξης» για επεμβάσεις σε ευαίσθητες περιοχές του κόσμου (Μ. Ανατολή, Κ. Αμερική, κλπ) όπου τα ιμπεριαλιστικά «ζωτικά» συμφέροντα των 11 ΗΠΑ κινδυνεύουν.

Μετά την άνοδο του Ρ. Ρήγκαν στην προεδρία των ΗΠΑ (Γενάρης ’81) η κατάσταση χειροτερεύει. Η κυβέρνηση Ρήγκαν προωθεί ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα εξοπλισμών κόστους 1.5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στην 5ετία 1981-1985. Εκπρόσωποι της δηλώνουν ότι η ύφεση είναι «νεκρή» και χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη του κινήματος ειρήνης «επιδημία» που πρέπει να καταπολεμηθεί (βλέπε και οδηγία 3 του ΝΑΤΟ του 1981).

Η κυβέρνηση της «Ν.Δ.» έχει στο μεταξύ επανεντάξει την Ελλάδα στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ (19.10.1980).

Οι λαοί, όμως, της Ευρώπης και του κόσμου που συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι η «τελική επιδημία» για την ανθρωπότητα θα είναι ο πυρηνικός πόλεμος, αναπτύσσουν πρωτόγνωρους μαζικούς αγώνες για την ειρήνη. Να μερικά κορυφαία γεγονότα της παγκόσμιας φιλειρηνικής κινητοποίησης στην περίοδο 1980-81:

• Με συμμετοχή 2260 αντιπροσώπων από φιλειρηνικές οργανώσεις και κινήματα 137 χωρών και 100 διεθνείς οργανώσεις συνέρχεται στις 23-27.9.81, στη Σόφια η «παγκόσμια Βουλή των λαών για την ειρήνη». Στην 52μελή ελληνική αντιπροσωπεία μετέχουν εκπρόσωποι της ΕΕΔΥΕ, άλλων μαζικών οργανώσεων και πολιτικών κομμάτων.
• Από 22/6 ως 6/8 1981 πραγματοποιείται η «πορεία ειρήνης 1981» από την Κοπεγχάγη στο Παρίσι με κύριο σύνθημα «Ευρώπη ελεύθερη από πυρηνικά όπλα». Η ΕΕΔΥΕ μετέχει στην τελική φάση της πορείας με 70μελή αντιπροσωπεία που ξεκινάει συμβολικά από την Πνύκα την 1.8.81.
• Παγκόσμια κατακραυγή κατά της νέας απόφασης των ΗΠΑ (9.8.1981) για παραγωγή της βόμβας νετρονίου. Στην Ελλάδα ανασυγκροτείται η «κίνηση κατά της βόμβας νετρονίου» και πραγματοποιούνται δεκάδες διαδηλώσεις.
• Εκατομμύρια Ευρωπαίων παίρνουν μέρος στις διαδηλώσεις κατά των Πέρσινγκ II και Κρουζ το φθινόπωρο του «81. Το ελληνικό κίνημα ειρήνης συμβάλλει με δικές του μαζικές εκδηλώσεις. Κορυφαία η τριπλή παναττική πορεία ειρήνης που οργανώνει η ΕΕΔΥΕ με συμμετοχή 200.000 λαού από Ελευσίνα – Πειραιά – Ελληνικό στην Πλατεία Συντάγματος της Αθήνας. (6. 12.1981).

Οι αγώνες για Ελλάδα χωρίς βάσεις και πυρηνικά

Το Ελληνικό κίνημα της ειρήνης συνδυάζει τη συμμετοχή του στη διεθνή κινητοποίηση για ειρήνη – αφοπλισμό με την πάλη για την εθνική ανεξαρτησία και την κατοχύρωση της ειρήνης στην περιοχή μας.

• Η ΕΕΔΥΕ αφιερώνει το 2ο δεκαήμερο ειρήνης (9-19.5.80) στα 25χρονά της και πραγματοποιεί έκτακτη πανελλαδική συνδιάσκεψη (17—18.5.80) με κεντρικό σύνθημα «Για την ύφεση και τον αφοπλισμό – όχι στον πόλεμο».
• Στις 21-23.6.1980 η ΕΕΔΥΕ και η ΠΕΑΚΒΑ οργανώνουν σε συνεργασία με το ΠΣΕ Διεθνή Διάσκεψη στο Ηράκλειο Κρήτης για την κατάργηση των ξένων στρατιωτικών βάσεων και την στρατ. ύφεση στη Μεσόγειο.
• Στη διάρκεια του πρώτου εξάμηνου του 1981 πραγματοποιούνται μαζικές εκδηλώσεις σ’ όλη την Ελλάδα με κύριο σύνθημα «Έξω οι βάσεις και τα πυρηνικά». Με το ίδιο κεντρικό σύνθημα πραγματοποιείται το «Πανελλαδικό Συνέδριο των Δυνάμεων της Ειρήνης» (22-24.5.81). Στις 24.5.81 50.000 λαού μετέχουν σε πορεία Λαγκαδά – Θεσσαλονίκης (24 χλμ.) της ΕΔΥΕΘ. Ακολουθούν άλλες μαζικές εκδηλώσεις που κορυφώνονται στις 11.6.81 με παναθηναϊκή πορεία ειρήνης 100.000 λαού από το Ελληνικό στο Σύνταγμα. Λίγο αργότερα η κυβέρνηση της «Ν.Δ.» διακόπτει, ενόψει και των εκλογών της 18.10.81, τις διαπραγματεύσεις για τις βάσεις.

Η δημιουργία χωριστών Κινήσεων Ειρήνης

Στις 12.6.81 ανακοινώνεται η ίδρυση της ΚΕΑΔΕΑ (Κίνηση για την Εθνική Ανεξαρτησία, τη Διεθνή Ειρήνη και τον Αφοπλισμό) από στελέχη του ΠΑΣΟΚ που ορισμένα συμμετείχαν στα όργανα της ΕΕΔΥΕ. Στα μέσα Ιούλη ιδρύεται και η ΑΚΕ (Αδέσμευτη Κίνηση Ειρήνης) με κύριο άξονα στην πολιτική της την αντίθεση στις «δύο υπερδυνάμεις».

Παρά τη δημιουργία των άλλων κινήσεων ειρήνης, η ΕΕΔΥΕ διατηρεί τον υπερκομματικό χαρακτήρα στη σύνθεση της και στη δράση της που μεγαλώνει. Ταυτόχρονα διακηρύσσει την προσήλωση της στην ιδέα της συνεργασίας και της κοινής δράσης όλων των φιλειρηνικών δυνάμεων της χώρας μας.

Οι εκλογές του ’81

Η νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων στις εθνικές εκλογές της 18.10.1981 δημιούργησε νέες δυνατότητες για το Ελληνικό Κίνημα Ειρήνης. Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εκλέχτηκε με πρόγραμμα εθνικής ανεξαρτησίας και ειρήνης. Από τις πρώτες εξαγγελίες της κυβέρνησης ήταν η απόφαση της για μονομερή απομάκρυνση των πυρηνικών όπλων από την Ελλάδα, διαπραγματεύσεις με στόχο το ξήλωμα των αμερικάνικων βάσεων, πρωτοβουλίες για αποπυρηνικοποιημένη Βαλκανική, αντίθεση στους Πέρσινγκ II και Κρουζ. Το φιλειρηνικό κίνημα εντείνει τους αγώνες του στην περίοδο 1982-83 σε πανελλαδική κλίμακα για να γίνουν πράξη οι παραπάνω διακηρύξεις.

1982: Ειδική σύνοδος του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό

Στη διάρκεια του 1982 οι εκδηλώσεις της ειρήνης σ’ όλο τον κόσμο έχουν επίκεντρο την 2η ειδική σύνοδο του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό (7.6.-9.7.82). Οι εκδηλώσεις στην Ευρώπη συνδυάζονται με την επίσκεψη του Ρήγκαν στις χώρες που προορίζονται να «φιλοξενήσουν» τους Πέρσινγκ II και Κρουζ. Αποκορύφωμα η συγκέντρωση 400.000 στη Βόννη (10.6.82). Στις ΗΠΑ, με κύριο αίτημα το «πάγωμα», οι μεγαλύτερες εκδηλώσεις (σχεδόν 1.000.000 λαού) γίνονται στη Ν. Υόρκη (12.6.82). Η κυβέρνηση Ρήγκαν όμως απορρίπτει τα αιτήματα των διαδηλωτών. Ακόμα χειρότερα, αρνείται βίζα σε 500 εκπροσώπους του φιλειρηνικού κινήματος από πολλές χώρες που θέλουν να επισκεφτούν την έδρα του ΟΗΕ στη Ν. Υόρκη (ανάμεσα στους 500 και η 3μελής αντιπροσωπεία της ΕΕΔΥΕ). Αντίθετα, ο εκπρόσωπος της ΕΣΣΔ Α. Γκρομύκο μιλώντας στη Γ.Σ. του ΟΗΕ στις 19.6.82 ανακοινώνει τη μονομερή δέσμευση της χώρας του ότι δεν θα χρησιμοποιήσει πρώτη πυρηνικά όπλα και καλεί τις άλλες πυρηνικές δυνάμεις να κάνουν το ίδιο. Στο επίπεδο της κοινής γνώμης 50 εκατομμύρια περίπου πολίτες της ΕΣΣΔ παίρνουν μέρος στις εκδηλώσεις της Βδομάδας Ειρήνης (25.5.-2.6.82) για υποστήριξη των στόχων της ειδικής συνόδου του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό.

• Το ελληνικό κίνημα ειρήνης συμβάλλει στην παγκόσμια αυτή κινητοποίηση με πολύμορφες εκδηλώσεις. Η ΕΕΔΥΕ φιλοξενεί στην Αθήνα διεθνή συνδιάσκεψη του ΠΣΕ (18-20.2.82) με θέμα «οι λαοί και τα Ενωμένα Έθνη». Αφιερώνει το 4ο δεκαήμερο Ειρήνης στη Σύνοδο του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό. Προτείνει διεθνή λαμπαδηδρομία Ειρήνης από την Ολυμπία στην έδρα του ΟΗΕ, που τελικά συνδιοργανώνει με την ΚΕΑΔΕΑ. Η φλόγα της ειρήνης ξεκινάει στις 15.5.82 από την Ολυμπία, φτάνει στο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 17.5 και στη συνέχεια ακολουθεί τη διαδρομή Βελιγράδι Μιλάνο – Νιμ – Λισσαβόνα – Μόντρεαλ – Ν. Υόρκη, στον ΟΗΕ στις 7.6 και στην πορεία της 12.6. Μια δεύτερη δάδα περνάει από τη Σόφια – Βουκουρέστι – Βουδαπέστη – Βιέννη – Λίντιτσε – Πράγα – Δρέσδη – Βερολίνο – Βόννη στη συγκέντρωση της 10.6.
• Την ίδια μέρα που η φλόγα φτάνει στη Βόννη πραγματοποιείται μεγάλη πορεία από το Ελληνικό στην πρεσβεία των ΗΠΑ με συνθήματα κατά της πολιτικής του Ρήγκαν καθώς και για αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους και Λιβανέζους πατριώτες που τις μέρες εκείνες δέχονται τη βάρβαρη επίθεση του Ισραήλ.
• Στα τέλη Ιούλη – αρχές Αυγούστου ’82 η ΕΕΔΥΕ μετέχει με αντιπροσωπεία στην «πορεία ειρήνης ’82» που ξεκινάει από τη Στοκχόλμη περνάει μέσα από τη Φιλανδία, την ΕΣΣΔ, την Ουγγαρία, και την Τσεχοσλοβακία για να καταλήξει στη Βιέννη στις 6.8.
• Από 5-7.11.82, στα πλαίσια της «Βδομάδας αφοπλισμού του ΟΗΕ», η ΕΕΔΥΕ οργανώνει διεθνή συνδιάσκεψη για την ειρήνη και τον αφοπλισμό στα Βαλκάνια και την Αν. Μεσόγειο.

Στο μεταξύ έχουν αρχίσει οι διαπραγματεύσεις για τις βάσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις Ελλάδας – ΗΠΑ. Το θέμα των βάσεων θα δεσπόσει σ’ όλες τις δραστηριότητες του Ελληνικού φιλειρηνικού κινήματος στη διάρκεια του ’83.

1983: χρονιά αγώνων κατά των βάσεων και των πυραύλων

Το 1983 στην Ευρώπη δίνεται και η τελική μάχη κατά της εγκατάστασης των πυραύλων Πέρσινγκ II και Κρουζ. Στα πλαίσια αυτά δυναμώνει το φιλειρηνικό κίνημα αλλά και οι πρωτοβουλίες σε κυβερνητικό και διακυβερνητικό επίπεδο. Οι χώρες του συμφώνου της Βαρσοβίας προτείνουν στο ΝΑΤΟ την υπογραφή συμφωνίας μη επίθεσης ( 4.1.1983). Ο Σουηδός πρωθυπουργός Όλαφ Πάλμε προτείνει αποπυρηνικοποιημένη ζώνη 300 χλμ. ανάμεσα στα δύο γερμανικά κράτη. Κερδίζουν έδαφος οι προτάσεις για αποπυρηνικοποιημένες ζώνες στη Βαλκανική και τη Β. Ευρώπη.

• Στην Ελλάδα δεσπόζει το θέμα των βάσεων για το οποίο πραγματοποιείται η πρώτη κοινή μαζική συγκέντρωση (200.000 λαού) των τριών κινήσεων ειρήνης στις 3 Μάρτη στην πλατεία Συντάγματος. Ακολουθεί αλυσίδα κοινών εκδηλώσεων όλο το Μάρτη σ’ όλη την Ελλάδα.
• Άλλο σημαντικό θέμα για την Ελλάδα το ’83 είναι η επέτειος των 20 χρόνων από την δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη. ΕΕΔΥΕ και ΚΕΑΔΕΑ εκδίδουν κοινή διακήρυξη στις 29.1.83. Προτείνονται κοινές εκδηλώσεις ΕΕΔΥΕ – ΚΕΑΔΕΑ – ΑΚΕ, η τελευταία όμως διαφωνεί και θεωρώντας τις Μαραθώνιες Πορείες δική της κληρονομιά, οργανώνει την «6η Μαραθώνια Πορεία». Η ΕΕΔΥΕ οργανώνει σε συνεργασία με άλλους φορείς πενταπλή πορεία ειρήνης προς τιμή του Λαμπράκη με αφετηρίες το Μαραθώνα, την Κερασίτσα, το Χαϊδάρι, τον Πειραιά και το Ελληνικό. Στο μεταξύ έχουν καθιερωθεί πορείες ειρήνης σε πολλές περιοχές της Ελλάδας που σημειώνουν επιτυχία όπως οι πορείες Λαγκαδά – Θεσσαλονίκης, Κερασίτσας – Τρίπολης, Πρέβεζας – Άκτιου, Αλαμάνας – Λαμίας, Πάτρας – Άραξου, κλπ.
• Στις 4 και 5 Ιούνη 1983 η ΕΕΔΥΕ πραγματοποιεί έκτακτη πανελλαδική συνδιάσκεψη με συμμετοχή 500 αντιπροσώπων από 170 τοπικές επιτροπές ειρήνης. Η συνδιάσκεψη εκλέγει 15μελή αντιπροσωπεία για την «Παγκόσμια συνέλευση για την ειρήνη και τη ζωή, ενάντια στον πυρηνικό πόλεμο» που συνέρχεται με μεγάλη επιτυχία, 21-25.6.83 στην Πράγα. Στη συνέλευση μετέχουν ακόμα από την Ελλάδα η ΚΕΑΔΕΑ, μαζικές οργανώσεις και πολιτικά κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΚΟΔΗΣΟ, ΕΔΗΚ). Κύρια χαρακτηριστικά των εργασιών είναι η πλατιά συμμετοχή (πάνω από 3.000 αντιπρόσωποι από 141 χώρες) και ο διάλογος για την ενότητα και την κοινή δράση του παγκόσμιου φιλειρηνικού κινήματος.
• Στις 15 Ιούλη 1983 ανακοινώνεται η μονογραφή της νέας 5ετούς συμφωνίας για τις βάσεις που θα υπογραφεί οριστικά το Σεπτέμβρη και θα επικυρωθεί από τη Βουλή τον Οκτώβρη. Η ΕΕΔΥΕ εκφράζει την αντίθεση της στη συμφωνία, κύρια γιατί δεν περιέχει όρο για την αυτόματη απομάκρυνση των βάσεων μετά τη λήξη της. Για το θέμα αυτό οργανώνονται πορείες της ΕΕΔΥΕ από το Πολυτεχνείο στη Βουλή (27.7.83) και της ΠΕΑΚΒΑ από το Ελληνικό στη Βουλή (9.10.83). Η ΚΕΑΔΕΑ και η ΑΚΕ θεωρούν θετική τη συμφωνία.
• Η διαφορά εκτιμήσεων για το θέμα των βάσεων δεν εμποδίζει την προσπάθεια της ΕΕΔΥΕ για κοινή δράση στα άλλα θέματα της ειρήνης. Η ΕΕΔΥΕ και η ΚΕΑΔΕΑ μετέχουν στην οργάνωση (με πρωτοβουλία του ΣΕΓΑΣ Αττικής) του «1ου διεθνούς Μαραθώνιου Ειρήνης στη μνήμη του Γρ. Λαμπράκη» (8.10.83).
• Οι τρεις κινήσεις συνεργάζονται για τη βδομάδα αφοπλισμού του ΟΗΕ και πραγματοποιούν κοινές εκδηλώσεις σ’ όλη την Ελλάδα με αιχμή την αντίθεση στους Πέρσινγκ II και Κρουζ και υποστήριξη της ελληνικής πρότασης για 6μηνη αναβολή της εγκατάστασης τους. Η κορυφαία εκδήλωση γίνεται στις 3.11.83 στην Αθήνα, στο πεδίο του Άρεως. Παίρνουν μέρος πάνω από 200.000 λαού.
• Παρά την αντίθεση των λαών φθάνουν στις 12.11.83 στην Ευρώπη (Βρετανία) οι πρώτοι Κρουζ. Ακολουθούν οι Πέρσινγκ-2 στην Ο.Δ. Γερμανίας και οι Κρουζ στο Κομίσο της Ιταλίας. Ο αγώνας, όμως, συνεχίζεται. Η βουλή της Δανίας αντιτάσσεται στους πυραύλους και αρνείται να εγκρίνει κονδύλια για τους Πέρσινγκ II και Κρουζ στα πλαίσια της συμμετοχής της στο ΝΑ ΤΟ. Στην Αθήνα, με πρωτοβουλία της ΕΕΔΥΕ, οργανώνονται μεγάλες κινητοποιήσεις με αφορμή τη σύνοδο κορυφής της ΕΟΚ (4.12.83). Κύρια συνθήματα «Όχι στους Πέρσινγκ II και Κρουζ», «Όχι στο ψευτοκράτος του Ντεκτάς».

Άλλες φιλειρηνικές πρωτοβουλίες

Όπως και στο διεθνή χώρο έτσι και στην Ελλάδα διευρύνεται το φιλειρηνικό κίνημα και πληθαίνουν οι φιλειρηνικές πρωτοβουλίες.

Στις 8 Αυγούστου 1983, για την επέτειο της Χιροσίμα, πραγματοποιείται ανθρώπινη αλυσίδα ειρήνης γύρω από την Ακρόπολη με κύρια συνθήματα «Σώστε την Ακρόπολη, τη ζωή και τον πολιτισμό από την πυρηνική καταστροφή» και «Αθήνα, ανοχύρωτη και αποπυρηνικοποιημένη πόλη ειρήνης». Εγκρίνεται η «έκκληση της Ακρόπολης» και αποφασίζεται να γίνονται οι εκδηλώσεις γύρω από την Ακρόπολη κάθε χρόνο.

• Την 1η του Σεπτέμβρη, παγκόσμια μέρα Ειρήνης, στην Ολυμπία, γίνεται σύσκεψη παραγόντων του πολιτισμού, του αθλητισμού και της ειρήνης και ιδρύεται το «Διεθνές Ολυμπιακό Κέντρο Ειρήνης και Πολιτισμού» (ΔΟΚΕΠ) με κύριο στόχο την περιφρούρηση της Ολυμπιακής Ιδέας και την καθιέρωση της «εκεχειρίας» (όπως στην αρχαιότητα) στη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων.
• Στις 7-9.10.83 η νεοσύστατη Πανελλήνια Ιατρική Εταιρεία κατά των πυρηνικών και βιοχημικών όπλων φιλοξενεί στην Αθήνα συνεδρίαση της Διεθνούς Οργάνωσης των Γιατρών για την πρόληψη του πυρηνικού πολέμου ( IPPWW ). Στην εναρκτήρια εκδήλωση στο Χίλτον μιλά ο πρωθυπουργός Α.Παπανδρέου.
• Το Νοέμβρη δημιουργείται το Ελληνικό Γυναικείο Αντιπυρηνικό Κίνημα (ΕΓΑΚ) και η Πανεργατική Κίνηση για τον αφοπλισμό και την Ειρήνη (ΠΑΚΕΑ)

1984: Χρονιά νέων αγώνων

Το 1984 αρχίζει με δύο σημαντικά γεγονότα για το κίνημα της ειρήνης. Στις 16.1 αρχίζει η πρώτη διαβαλκανική συνάντηση στην Αθήνα σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων για το θέμα της αποπυρηνικοποιημένης Βαλκανικής. Στις 17.1. αρχίζει η συνδιάσκεψη στη Στοκχόλμη για την Ευρωπαϊκή ασφάλεια και τον αφοπλισμό με συμμετοχή εκπροσώπων των 35 χωρών που έχουν υπογράψει την τελική πράξη του Ελσίνκι.

• Με την ευκαιρία αυτή η ΕΕΔΥΕ οργανώνει πανελλαδική βδομάδα δράσης (16-23.1.84).
• Στις 29.1.84 συνέρχεται το Εθνικό Συμβούλιο της ΕΕΔΥΕ που αποφασίζει την σύγκλιση του Πανελλαδικού της Συνεδρίου, 3-4.11.84.
• Στις 6-9.2.84 η ΕΕΔΥΕ συμμετέχει ενεργά στο συνέδριο των κινημάτων ειρήνης «για την αποπυρηνικοποίηση της Ευρώπης» που γίνεται στην Αθήνα με πρωτοβουλία της ΚΕΑΔΕΑ.
• Στις 17 και 18.3.84 συμμετέχει στη Διεθνή Συνδιάσκεψη που οργανώνει στην Ολυμπία το Διεθνές Ολυμπιακό Κέντρο Ειρήνης και Πολιτισμού (ΔΟΚΕΠ) για την περιφρούρηση της Ολυμπιακής Ιδέας.
• Στις 22.3.84 μαζί με τις άλλες φιλειρηνικές οργανώσεις, η ΕΕΔΥΕ μετέχει στην παγκόσμια σιγή ενός λεπτού για την ειρήνη που αποφάσισε η UNESCO , έπειτα από πρόταση της Ελληνίδας υπουργού πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη.
• Στις 4.4.84, 35 χρόνια από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, η ΠΕΑΚΒΑ διοργανώνει στην Αθήνα διεθνή διάσκεψη για την ειρήνη με τη συμμετοχή πρώην στρατηγών του ΝΑΤΟ. Τη διάσκεψη υποστηρίζει ενεργά η ΕΕΔΥΕ.
• Στις 5-15.4.84 πραγματοποιούνται οι εκδηλώσεις του 6ου δεκαήμερου της ειρήνης που συνεχίζονται το Μάη με τις εκδηλώσεις τιμής στο Λαμπράκη. Οι εκδηλώσεις παίρνουν μεγάλη έκταση και πλάτος. Συνολικά παίρνουν μέρος σ’ αυτές εκατοντάδες χιλιάδες λαού. Η μεγαλύτερη εκδήλωση είναι η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης ’84 που γίνεται στις 15 Απρίλη.
• Στις 15.5.84 η ΕΕΔΥΕ μπαίνει στον τριακοστό χρόνο ζωής και δράσης της. Με την πλούσια πείρα της, τη μαζική απήχηση της στο λαό, με τον οποίο τη συνδέουν άμεσα οι πάνω από 200 τοπικές και κλαδικές επιτροπές της, αποτελεί την κύρια δύναμη του μαζικού φιλειρηνικού κινήματος στην Ελλάδα και αγωνίζεται για να γίνει η υπεράσπιση της ειρήνης υπόθεση όλου του λαού και όλων των μαζικών οργανώσεων.

1985: Σοβιετικό μορατόριουμ

Ενώ το 1984 φεύγει, αφήνοντας τη βαριά σκιά των πυραύλων Πέρσιγκ-2 και Κρουζ στην Ευρώπη, αναπτερώνονται οι ελπίδες για την ύφεση και τον αφοπλισμό με τη συνάντηση Γκρομύκο – Σουλτς στις 16/1/1985 στη Γενεύη. Την ίδια μέρα η ΕΕΔΥΕ οργανώνει εκδήλωση-συζήτηση στην Ένωση Χημικών με κύριο θέμα τον πόλεμο των άστρων.

• Το φιλειρηνικό κίνημα στην Ελλάδα και στον κόσμο αναπτύσσεται διαψεύδοντας τις «προβλέψεις» ότι η φιλειρηνική πλημμυρίδα θα υποχωρούσε μετά την έναρξη της εγκατάστασης των πυραύλων. Στις 12/3/85 οργανώνεται με πρωτοβουλία της ΕΕΔΥΕ, κοινή εκδήλωση ΑΚΈ – ΕΕΔΥΕ – ΚΕΑΔΕΑ για υποστήριξη της «έκκλησης των 6».
• Από τις 2 έως τις 12 Μαΐου πραγματοποιείται το 7ο ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΕΙΡΗΝΗΣ, αφιερωμένο στα 30 χρόνια της ΕΕΔΥΕ και στα 40 χρόνια της αντιφασιστικής νίκης, που κλείνει με πορεία ειρήνης από το Χαϊδάρι στην Καισαριανή. Εκεί καταλήγει και η 5νθήμερη πορεία «ΛΑΜΠΡΑΚΕΙΑΔΑ ΕΙΡΗΝΗΣ», που ξεκίνησε από την Κερασίτσα Αρκαδίας, πατρίδα του Γρηγόρη Λαμπράκη.
• Δεκαήμερο εκδηλώσεων οργανώνει και η ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ, 1-10 Αυγούστου, με κορύφωμα την «3η αλυσίδα ειρήνης» γύρο από την Ακρόπολη.
• Στις 6 Αυγούστου, 40ή επέτειο από το ολοκαύτωμα της Χιροσίμα η ΕΣΣΔ ανα λαμβάνει μια βαρυσήμαντη πρωτοβουλία. Επιβάλλει μονομερές μορατόριουμ στις πυρηνικές δοκιμές καλώντας και τις ΗΠΑ να κάνουν το ίδιο.
• Μεγάλη έκταση παίρνουν οι εκδηλώσεις για την 1η του Σεπτέμβρη, ημέρα ειρήνης των συνδικάτων, που προς τιμήν της η ΓΣΕΕ σε συνεργασία με τις ΑΔΕΔΥ – ΓΕΣΑΣΕ – ΠΑΣΕΓΕΣ – ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ και ΚΕΑΔΕΑ προκηρύσσει 8ήμερο εκδηλώσεων. Στα πλαίσια αυτών των εκδηλώσεων η ΕΕΔΥΕ οργανώνει στις 29/8/85 «κρουαζιέρα ειρήνης» στο Σαρωνικό, (Αίγινα – Πόρο – Ύδρα), που επαναλαμβάνεται μετά μία εβδομάδα λόγω μεγάλης συμμετοχής.
• Στις 3/11/1985 ενόψει της άφιξης των πρώτων ΑΒΑΚΣ γίνεται μεγάλη πορεία ειρήνης από την Πρέβεζα στο Άκτιο.
• Οι φιλειρηνικοί αγώνες σε όλο τον κόσμο φέρνουν αποτελέσματα. Στις 18/11/1985 πραγματοποιείται η πρώτη ύστερα από 6 χρόνια, συνάντηση κορυφής ΗΠΑ-ΕΣΣΔ στη Γενεύη, που γίνεται επίκεντρο νέων φιλειρηνικών κινητοποιήσεων και όπου η ελληνική αντιπροσωπεία καταθέτει έκκληση όλων των πρυτάνεων και αντιπρυτάνεων της χώρας για τη μη στρατιωτικοποίηση του διαστήματος και την κατάργηση των πυρηνικών δοκιμιών.

Η πρώτη συνάντηση Ρήγκαν – Γκορμπατσώφ λήγει με την υπογραφή κοινού ανακοινωθέντος που περιέχει τη σημαντική θέση ότι «ένας πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί και δεν πρέπει ποτέ να γίνει».

• Ακολουθούν εκδηλώσεις για τη σημασία της συνάντησης, ενώ 34 Έλληνες αξιωματικοί ε.α. εκδίδουν στις 21/11/85 κοινή δήλωση ότι προσυπογράφουν διακήρυξη 11 πρώην στρατηγών του ΝΑΤΟ κατά του πολέμου των άστρων.

1986: Διεθνές Έτος Ειρήνης

Το 1986, διεθνές έτος ειρήνης του ΟΗΕ, σημειώνεται μεγάλη άνοδος της φιλειρηνικής δραστηριότητας.

• Στις 15/1 ανακοινώνεται από τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ το μεγαλόπνοο σοβιετικό πρόγραμμα για τη σταδιακή κατάργηση των πυρηνικών και άλλων όπλων μαζικής καταστροφής ως το 2000.

Στην Αθήνα πραγματοποιείται στις 30- 31/1 και 1/2/86 διεθνής διάσκεψη με θέμα: «Μεσόγειος και παγκόσμια ειρήνη», που οργανώνει ελληνική επιτροπή με Πρόεδρο τον πρύτανη του Παν/μίου Αθηνών Μιχ. Σταθόπουλο. Στις 2/2/86 υλοποιείται η πρόταση της ΕΕΔΥΕ και κηρύσσεται στους Δελφούς από τον αναπληρωτή Γεν. Γραμματέα του ΟΗΕ Βιετσλάβ Ουστίνωφ, η έναρξη των εκδηλώσεων για το Διεθνές Έτος Ειρήνης. Παίρνουν μέρος οι Πρόεδροι του ΠΣΕ και του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης, Ρόμες Σάντρα και Μπρους Κεντ, οι τρεις κινήσεις ειρήνης, οι Γιάννης Ρίτσος, Νικηφ. Βρεττάκος και Αντώνης Σαμαράκης και άλλοι παράγοντες.

• Στο διεθνές έτος ειρήνης αφιερώνει και το περιοδικό ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ημερίδα (22/2/86) με θέμα «Οικονομική κρίση και εξοπλισμοί», που εκδίδεται σε μπροσούρα.
• Στις 23/2 χιλιάδες φιλειρηνιστές περικυκλώνουν τη βάση ΑΒΑΚΣ στο Άκτιο, όπου έχουν αρχίσει να εγκαθίστανται από τις 27/1.
• Παγκόσμια συγκίνηση και κινητοποίηση προκαλεί η δολοφονία στις 28/2/86 του Σουηδού ειρηνιστή πρωθυπουργού ΟΛΑΦ ΠΑΛΜΕ.
• Στο μεταξύ έχει αρχίσει να δραστηριοποιείται στο χώρο του κινήματος ειρήνης η ΚΙΠΑΕΑ (Κίνηση για τον πολυμερή αφοπλισμό, την ελευθερία και την ασφάλεια) που αρνείται βασικούς του στόχους (Ελλάδα χωρίς Βάσεις, Απύραυλη Βαλκανική, ταυτόχρονη διάλυση των δύο συνασπισμών κ.ά.). Ενώ παράλληλα δικαιολογεί εξοπλιστικό πρόγραμμα όπως ο «Πόλεμος των Άστρων». Η ΚΙΠΑΕΑ οργανώνει στις 7/3/86 «Διεθνή Διάσκεψη για την Ελευθερία στο Αφγανιστάν».
• Στις 25-27/3/86 ο ελληνικός λαός «υποδέχεται» με πάνω από 60 φιλειρηνικά συλλαλητήρια, όπου κυριαρχεί το σύνθημα «έξω οι βάσεις», τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζωρτζ Σουλτς. Η κορυφαία εκδήλωση γίνεται στο Σύνταγμα στις 26/3 από συντονιστική φορέων και προσωπικοτήτων με πρωτοβουλία της ΠΕΑΚΒΑ. Ακόμα, ξημερώματα στις 25/3, που φθάνει ο Σουλτς, ανατινάζεται από μυστική οργάνωση το άγαλμα του Τρούμαν.

Στο μεταξύ η ΕΣΣΔ ανακοινώνει, (26/3) πρόταση για αμοιβαία αποχώρηση των στόλων των ΗΠΑ-ΕΣΣΔ από τη Μεσόγειο και λίγες μέρες μετά παρατείνεται το μονομερές μορατόριουμ στις πυρηνικές δοκιμές.

• Στις 15/4/86 ο Ράμπο ξανακτυπά. Οι ΗΠΑ με στήριγμα τον 6ο στόλο επιτίθενται στη Λιβύη. Κύμα διαμαρτυρίας ξεσηκώνεται στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο. Πάνω από 30 συγκεντρώσεις και πορείες πραγματοποιούνται στην Αθήνα και σ’ όλες τις πόλεις της χώρας μας. Το θέμα των βάσεων ξανάρχεται έντονα στο προσκήνιο.
• Στις 28/4 το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ βάζει με δραματικό τρόπο και στον πιο αδιάφορο πολίτη την ανάγκη της κατάργησης των πυρηνικών όπλων, αλλά και του αποτελεσματικού διεθνούς ελέγχου στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Ακολουθούν δεκάδες εκδηλώσεις με συμμετοχή ειδικών σ’ όλη της Ελλάδα. Η προσπάθεια ορισμένων να χρησιμοποιηθεί το Τσερνομπίλ για αντισοβιετική και αντιειρηνιστική εκστρατεία δεν βρίσκει μεγάλη απήχηση.

36 πορείες ειρήνης

Οι εκδηλώσεις για το Διεθνές Έτος Ειρήνης κορυφώνονται στο 8ο ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΕΙΡΗΝΗΣ (8-18 5), που στα πλαίσια του πραγματοποιούνται 36 πορείες ειρήνης, καθώς και η 3η ΛΑΜΠΡΑΚΕΙΑΔΑ από την Κερασίτσα στην Αθήνα (210 χλμ.).

• Μια νέα μορφή εκδήλωσης «για την ειρήνη και το περιβάλλον» εγκαινιάζει (6/7/86) η ΕΕΔΥΕ με τον Α’ Ολύμπιο Δρόμο Ειρήνης (ανάβαση στην ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου – Μύτηκας, 2.917 μ.), που συνδιοργανώνει με την Ένωση Ορειβατών Φυσιολατρών (ανάλογη εκδήλωση πραγματοποιούν οι επιτροπές ειρήνης Λάρισας στις 6-7/9/86).
• Στις 28-29/6/86 η Επιτροπή Πρωτοβουλίας «κινητοποίηση για την ειρήνη και την εθνική ανεξαρτησία» οργανώνει «Πανεθνική Διάσκεψη για τις βάσεις» στο ΕΜΠ. Εγκρίνεται έκκληση και αποφασίζεται πανελλαδική καμπάνια για τη συγκέντρωση υπογραφών.
• Επιτυχία σημειώνουν και πάλι οι εκδηλώσεις της Έκκλησης της Ακρόπολης, στα πλαίσια των οποίων – εκτός από την 4 η «αλυσίδα ειρήνης» γύρω από την Ακρόπολη – γίνεται διήμερο με θέμα «ειρήνη – πόλεμος: η ευθύνη του επιστήμονα».
• Νέος κύκλος φιλειρηνικών εκδηλώσεων γίνεται από συνδικαλιστικές οργανώσεις για την 1η του Σεπτέμβρη.
• Στις 12-15/9 γίνεται στο Κολυμπάρι της Κρήτης διάσκεψη του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης με πρωτοβουλία της ΑΚΕ.
• Στις 23/9 σημειώνεται μια σημαντική παρέμβαση του φιλειρηνικού κινήματος. Με πρωτοβουλία της ΕΕΔΥΕ κατατίθεται στη Βουλή κοινή πρόταση των τριών κινήσεων (ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ – ΚΕΑΔΕΑ) για την έγκριση ψηφίσματος υπέρ της διακοπής των πυρηνικών δοκιμών.

Ορόσημο το Ρεϋκιαβίκ

Η παγκόσμια φιλειρηνική κινητοποίηση και οι αλλεπάλληλες φιλειρηνικές προτάσεις οδηγούν στη 2η συνάντηση Ρήγκαν – Γκορμπατσώφ στο Ρεϋκιαβίκ (12/10/86), όπου για πρώτη φορά μπαίνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ένα χρονοδιάγραμμα για πλήρη κατάργηση των πυρηνικών όπλων. Συμφωνία δεν επιτυγχάνεται λόγω της επιμονής της κυβέρνησης Ρήγκαν στον πόλεμο των άστρων, αλλά γίνεται πια χειροπιαστή η ιδέα του παγκόσμιου πυρηνικού αφοπλισμού.

Λίγες μέρες μετά (15-19/10) συνέρχεται στην Κοπεγχάγη το «παγκόσμιο συνέδριο για το Διεθνές Έτος Ειρήνης» με συμμετοχή 3000 αντιπροσώπων. Μετέχει 30μελής ελληνική αντιπροσωπεία, που μαζί με εκπροσώπους των κινημάτων ειρήνης από τις άλλες χώρες της πρωτοβουλίας των «6» εισηγείται την έκδοση της «ΕΚΚΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗΣ» για το σταμάτημα των δοκιμών και του πολέμου των άστρων.

• Τα θέματα αυτά μαζί με τις βάσεις δεσπόζουν στην Εβδομάδα του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό (24-31/10), όπου πραγματοποιείται μια νέα εκδήλωση σ” όλη την Ελλάδα με τίτλο «ΚΑΡΑΒΑΝΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ».
• Σημαντικό γεγονός στην εκπνοή του 1986 είναι η αποστολή μηνύματος του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ στην ΕΕΔΥΕ σχετικά με τα αποτελέσματα της συνάντησης στο Ρεϋκιαβίκ. Το μήνυμα επέδωσε την 1/11/86 στον Πρόεδρο της ΕΕΔΥΕ ο πρέσβης της ΕΣΣΔ κ. Β. Στουκάλιν.
• Στις 21-23/11 πραγματοποιείται με πρωτοβουλία της ΠΑΚΕΑ «διεθνής διάσκεψη συνδικάτων και κινημάτων ειρήνης» για τις επιπτώσεις των εξοπλισμών που κλείνει με συναυλία στο στάδιο ειρήνης και φιλίας.
• Το διεθνές έτος ειρήνης κορυφώνεται στη χώρα μας με την «συνδιάσκεψη των 5 ηπείρων για την ειρήνη και τον αφοπλισμό», που οργανώνει η ΚΕΑΔΕΑ στις 13-17/12/86. Παίρνουν μέρος πάνω από 250 αντιπρόσωποι και από ελληνικής πλευράς όλες οι κινήσεις ειρήνης. Διατυπώνεται πρόταση από την ΚΕΑΔΕΑ για καθιέρωση «ολυμπιάδας της ειρήνης».

1987: πυρηνικές δοκιμές – βάσεις – ευρωπύραυλοι

• Το φιλειρηνικό κίνημα υποδέχεται το 1987 με κύμα εκδηλώσεων για τη διακοπή των πυρηνικών δοκιμών. Έπειτα από 4 παρατάσεις του μονομερούς μορατόριουμ η ΕΣΣΔ δηλώνει ότι θα προχωρήσει στην άρση του εφόσον οι ΗΠΑ συνεχίσουν τις δοκιμές στο 1987.

Η έκδοση, στις 10/1/87, κοινής έκκλησης ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ – ΚΕΑΔΕΑ δίνει ώθηση στην πανελλαδική κινητοποίηση κατά των δοκιμών, που η ΕΕΔΥΕ κλιμακώνει με δεκαήμερο εκδηλώσεων από 20 ως 30 του Γενάρη. Στο μεταξύ ανακοινώνεται ότι οι ΗΠΑ θα κάνουν την πρώτη μέσα στο 1987 πυρηνική δοκιμή στις 5/2 και το κίνημα φουντώνει, με πολύμορφες και πρωτότυπες εκδηλώσεις (πορεία προς την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα και το προξενείο στη Θεσ/νίκη, συμβολική εκδήλωση όλων των γυναικείων οργανώσεων στην Πνύκα, στάσεις εργασίας, αποχή φοιτητών από τα μαθήματα κ.ά.). Η μάχη μεταφέρεται και στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου με πρωτοβουλία Ελλήνων Ευρωβουλευτών κατατίθεται ψήφισμα με υπογραφές 85 Ευρωβουλευτών για την υιοθέτηση της «Έκκλησης της Κοπεγχάγης».

Παρά την παγκόσμια κινητοποίηση, η κυβέρνηση των ΗΠΑ πραγματοποιεί τις δοκιμές στις 3/2/87. αλλά οι αγώνες συνεχίζονται με κοινή εκδήλωση – διαμαρτυρία των ΑΚΕ-ΕΕΔΥΕ στις 4/2 έξω από την πρεσβεία των ΗΠΑ.

• Στις 17/2/87 καρποφορεί η κοινή παρέμβαση των τριών κινήσεων και η Ελληνική Βουλή εγκρίνει, για πρώτη φορά στην ιστορία της, ψήφισμα για τον πυρηνικό αφοπλισμό και την ειρήνη (η Ν.Δ. το καταψηφίζει, ενώ η ΔΗΑΝΑ απέχει – όλοι οι άλλοι ψηφίζουν υπέρ).
• Στις 15/17.5 γίνεται στην Αθήνα με πρωτοβουλία των Ελληνικών Εκπαιδευτικών Ομοσπονδιών (ΟΛΜΕ – ΔΟΕ – ΟΛΤΕ – ΟΙΕΛΕ) διεθνές συνέδριο με θέμα «Εκπαίδευση και Ειρήνη», που συνοδεύεται από δεκάδες εκδηλώσεις στα σχολεία.
• Με συνθήματα «Ελλάδα χωρίς βάσεις – Ευρώπη χωρίς πυραύλους – Ειρήνη στο Αιγαίο» γίνεται το 9ο ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΕΙΡΗΝΗΣ από 21 ως 31.5.87 στα πλαίσια του γίνονται 36 πορείες ειρήνης και διήμερο (4-5/6) με θέμα «Περιβάλλον και Ειρήνη» από την Επ. Ειρήνης Διανοουμένου – Καλλιτεχνών και το περιοδικό ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ.
• Νέα διάσταση παίρνει η συμβολή, της Τοπ. Αυτοδιοίκησης στο Κίνημα Ειρήνης με την πανελλαδική διάσκεψη που καλεί στις 19-20/6. η «Πρωτοβουλία των 4 Δημάρχων για την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό» (Δήμαρχοι Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας, Ελληνικού). Συνέχεια δίνεται με τη συνάντηση αποπυρηνικοποιημένων Δήμων στην Πρέβεζα, 1-2/8/87.
• Στο μεταξύ έχουν συγκεντρωθεί 650.000 υπογραφές για την απομάκρυνση των βάσεων, που κατατίθενται στη Βουλή από τη Συντονιστική Επιτροπή στις 13/7/87.
• Στις 17/7 φθάνουν στη χώρα μας οι γυναίκες της «Τέντας της Ειρήνης» που περιοδεύουν την Ευρώπη. Τις εκδηλώσεις οργανώνουν, από τις Σέρρες ως την Κρήτη, το ΕΓΑΚ, η ΟΓΕ. ΠΕΜΕ, Σ.Ε.Ε. ΕΕΝ, ΕΕΔΥΕ.
• Κορυφαίο γεγονός της φιλειρηνικής δράσης το 1987 μπορεί να χαρακτηριστεί η 5 η ασπίδα ειρήνης γύρο) από την Ακρόπολη και οι άλλες εκδηλώσεις της «ΕΚΚΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ», που κλείνει με διεθνή 2μερη διάσκεψη στη Θεσ/νίκη (7-8/8) σε συνεργασία με το ΑΠΘ.
• Τη φιλειρηνική έξαρση σκιάζει η επανατοποθέτηση, με εντολή της ελληνικής κυβέρνησης, του αγάλματος Τρούμαν ξημερώματα της 6 Αυγούστου, επετείου της Χιροσίμα. Η ενέργεια αυτή προκαλεί θύελλα διαμαρτυριών και νέες κινητοποιήσεις.
• Σε νέα κρίσιμη φάση έχει μπει και το με γάλο θέμα των ξένων βάσεων, μετά την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να επαναδιαπραγματευτεί την παρουσία τους και την αναγγελία της ότι η νέα συμφωνία θα τεθεί στο λαό με δημοψήφισμα. Πολλές πρωτοβουλίες κατά των βάσεων αναπτύσσονται σε όλη την Ελλάδα, που πληθαίνουν με αφορμή τις προκαταρκτικές συζητήσεις Παπούλια – Κήλυ στις 4/9/87.

Στις 2/9 γίνεται Πανχανιώτικη πορεία με 1000 αυτοκίνητα προς τη βάση του Ακρωτηρίου. Στις 4/9 κοινό διάβημα ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ – ΠΕΑΚΒΑ στο Υπουργείο Εξωτερικών όπου και διαμαρτυρία γυναικών από τις περιοχές που είναι εγκατεστημένες οι βάσεις, ενώ η επιτροπή νεολαίας κατά των βάσεων κάνει πορεία από το Πολυτεχνείο στη Βουλή και στην πρεσβεία των ΗΠΑ.

Το σύνθημα «ΕΞΩ ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ» δεσπόζει και στις εκδηλώσεις των συνδικάτων για την 1η του Σεπτέμβρη. Κοινό προμήνυμα για την έκβαση των νέων διαπραγματεύσεων αποτελεί η επίσκεψη (για πρώτη φορά από το 1981) πλοίων του 6ου στόλου με επικεφαλής το αεροπλανοφόρο «Σαρατόγκα» στο λιμάνι του Πειραιά στις 23/8/87. Κατά της επίσκεψης οργανώνεται στις 26/8 μεγάλη συγκέντρωση και πορεία στο λιμάνι από την Παμπειραϊκή Επιτροπή κατά των βάσεων και του 6ου στόλου με τη συμπαράσταση των ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ.

• Στις 11/9 ενώνουν τη φωνή τους για την απομάκρυνση των βάσεων 30 Έλληνες αξιωματικοί ε.α. Ιδρύεται, επίσης, κίνηση νομικών.

«Αγγελιοφόρος της Ειρήνης»

Η συμβολή του φιλειρηνικού κινήματος αναγνωρίζεται επίσημα και από τον ΟΗΕ, που απονέμει στις 15/9 το βραβείο του «Αγγελιοφόρου της Ειρήνης» σε πολλές οργανώσεις σ’ όλο τον κόσμο για τις πρωτοβουλίες τους στο Διεθνές Έτος Ειρήνης. Ανάμεσα τους η ΕΕΔΥΕ, η ΑΚΕ και η ΚΕΑΔΕΑ. που παραλαμβάνουν τα βραβεία σε εκδήλωση του Γραφείου του ΟΗΕ στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

• Στο μεταξύ έχουν αρχίσει οι προετοιμασίες για τις εκδηλώσεις της Εβδομάδας του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό (24-31/10) και για το 10ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΕΕ ΔΥΕ, που αποκτάνε ιδιαίτερη σημασία μετά την ανακοίνωση (στις 8-9/87) ότι επιτεύχθηκε κατ’αρχήν συμφωνία ΗΠΑ – ΕΣΣΔ για την κατάργηση των πυραύλων μέσου και μικρότερου βεληνεκούς («διπλή μηδενική επιλογή»). Η συμφωνία χαιρετίζεται σαν ιστορικό βήμα στην πορεία για τον αφοπλισμό.
• Στις 10/10/87 με πρωτοβουλία της ΚΕΑΔΕΑ και συμμετοχή των ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ γίνεται συνάντηση κινημάτων ειρήνης από 15 χώρες που αποφασίζουν την καθιέρωση «Ολυμπιάδας της Ειρήνης».
• Πολλές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται για τη Βδομάδα Αφοπλισμού του ΟΗΕ, με σημαντικότερες τη Μεσογειακή Διάσκεψη Ειρήνης, που γίνεται «εν πλω» (Πειραιάς – Σύρος – Δήλος – Χανιά – Πειραιάς) από τις 22 ως 25/10 και την «ανοιχτή γραμμή ειρήνης με την Ελλάδα και τον κόσμο» πού οργανώνει η ΕΕΔΥΕ στο Ζάππειο στις 24/10 στα πλαίσια της παγκόσμιας κινητοποίησης «Κύμα Ειρήνης».
• Στις 30/10 ανακοινώνεται η ημερομηνία (7/12/87) της νέας συνάντησης Ρήγκαν- Γκορμπατσώφ στην Ουάσιγκτον.
• Στις 7/11, ενόψει της έναρξης (9/11) των ελληνοαμερικανικών διαπραγματεύσεων για τις βάσεις, γίνεται σύσκεψη στο ΕΜΠ πρωτοβουλιών κατά των βάσεων και κινήσεων ειρήνης και αποφασίζονται νέες κινητοποιήσεις.

«Πορεία Ειρήνης στο λαό»

Παράλληλα, πληθαίνουν οι λαϊκές συνελεύσεις και οι εκδηλώσεις στα πλαίσια της «πορείας ειρήνης στο λαό» για το 10ο συνέδριο της ΕΕΔΥΕ και αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για την σύνταξη σχεδίου συμφωνίας για Βαλκανική χωρίς πυρηνικά και χημικά όπλα, για ανέγερση μνημείου Λαμπράκη στην Αθήνα, ενώ επαναφέρεται η πρόταση της ΕΕΔΥΕ για τη δημιουργία μόνιμης συντονιστικής επιτροπής των κινήσεων ειρήνης.

Στις 21/11 γίνεται Παμπειραϊκή συνδιάσκεψη, στις 22/11 η συνδιάσκεψη της ΕΔΥΕΘ και στις 28/11 της ΠΕΔΥΕ.

Στις 4, 5 και 6/12/1987 παραμονές της 3ης συνάντησης κορυφής Ρήγκαν – Γκορμπατσώφ, πραγματοποιείται το 10ο πανελλαδικό συνέδριο της ΕΕΔΥΕ με κεντρικό σύνθημα «ΕΙΡΗΝΗ, η μόνη επιλογή – Ελλάδα, χωρίς βάσεις – Αφοπλισμός, Ανάπτυξη, ΖΩΗ».

 

 

Το 10ο Συνέδριο της ΕΕΔΥΕ

Σε ένα ιστορικό ορόσημο της ανθρωπότητας, την παραμονή της συνάντησης Ρήγκαν – Γκορμπατσόφ για την υπογραφή της συμφωνίας κατάργησης των πυραύλων μέσου και μικρότερου βεληνεκούς πραγματοποιήθηκε στην Πάντειο το 10ο συνέδριο της ΕΕΔΥΕ.

Το συνέδριο της ΕΕΔΥΕ ήταν το αποκορύφωμα μιας δίμηνης πανελλαδικής εξόρμησης, με 150 ανοικτές λαϊκές συνελεύσεις της ειρήνης και πολλές άλλες εκδηλώσεις που ονομάστηκε «πορεία ειρήνης στο λαό». Αυτή η πορεία θα συνεχιστεί και μετά το συνέδριο.

Στην πορεία για το συνέδριο αναπτύχθηκαν από την ΕΕΔΥΕ σημαντικές πρωτοβουλίες που συζητήθηκαν στο συνέδριο και συνεχίζονται μετά απ” αυτό.

• Ομάδα ειδικών επεξεργάστηκε ένα σχέδιο συμφωνίας για Βαλκανική ζώνη ειρήνης και συνεργασίας χωρίς πυρηνικά και χημικά όπλα.
• Προβλήθηκε η πρόταση για τη δημιουργία μόνιμης συντονιστικής επιτροπής των βασικών κινήσεων ειρήνης της χώρας μας(ΑΚΕ – ΕΕΔΥΕ – ΚΕΑΔΕΑ), με σεβασμό φυσικά της αυτοτελούς
  δράσης καθεμιάς.
• Προτάθηκε και βρήκε μεγάλη απήχηση (πανεπιστήμιο Αθηνών, ΣΕΓΑΣ, Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών κλπ.) η ιδέα για δημιουργία μνημείου ειρήνης «Γρ. Λαμπράκη», το 1988 που κλείνουν 25 χρόνια από την πρώτη πορεία ειρήνης και τη δολοφονία του μαραθωνοδρόμου της ειρήνης. Επίσης προτάθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού να κηρυχθεί διατηρητέο και να γίνει μουσείο ειρήνης το σπίτι του Λαμπράκη στην Κερασίτσα Αρκαδίας.
• Προτάθηκε και έγινε δεκτό από τον ΟΤΕ και τη ΔΕΗ να μπουν
  στους λογαριασμούς τα συνθήματα «Ειρήνη η μόνη επιλογή, αφοπλισμός – ανάπτυξη – ζωή».

Στο συνέδριο συμμετείχαν πάνω από 800 Έλληνες αντιπρόσωποι στην πλειοψηφία τους εκλεγμένοι από τοπικές λαϊκές συνελεύσεις της ειρήνης, και 32 ξένες αντιπροσωπείες διεθνών και εθνικών οργανώσεων από όλο τον κόσμο. Επίσης στην εναρκτήρια εκδήλωση του συνεδρίου μετείχαν ο διευθυντής του γραφείου του ΟΗΕ στην Αθήνα κ. Τεό Λουάρ, ο πρέσβης κ. Μαχαιρίτσας εκ μέρους της «έκκλησης των 6» αντιπροσωπείες των κομμάτων ΚΚΕ, ΔΗΑΝΑ, ΕΑΡ, ΕΣΚ, ΕΣΠΕ, ΑΚΕ, ΚΚΕ εσ. – ΑΑ, ΚΟΔΗΣΟ, ΣΕ και πολλές προσωπικότητες. Παραβρέθηκαν επίσης αντιπροσωπείες όλων των άλλων κινήσεων ειρήνης (πλην της ΚΙΠΑΕΑ) δεκάδες δήμαρχοι, συνδικαλιστικοί και άλλοι μαζικοί φορείς.

Ακόμα δεκάδες μηνύματα στάλθηκαν στο συνέδριο από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του συνεδρίου ήταν η πλατιά συμμετοχή, ο εποικοδομητικός διάλογος, ο ενθουσιασμός για το μέλλον της υπόθεσης της ειρήνης, οι πολλές προτάσεις για δράση, το πνεύμα ενότητας και η εκλογή πολλών νέων μελών στο νέο εθνικό συμβούλιο και στη γραμματεία της ΕΕΔΥΕ.

• Η πρώτη απόφαση του συνεδρίου ήταν η έγκριση μηνύματος στους Γκορμπατσόφ – Ρήγκαν και η εκλογή του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πάτρας Βασ. Πρώιμου, του συνδικαλιστή Χρ. Σαββάκη και του 12χρονου μαθητή από τον Ταύρο Ανδρέα Βλάχου να το μεταφέρουν στην Ουάσιγκτον.
• Το συνέδριο ασχολήθηκε ειδικά με 4 θέματα: «Βάσεις – γιατί πρέπει και μπορεί να φύγουν», «Απύραυλη Βαλκανική – ένα σχέδιο συμφωνίας», «Ασφάλεια και εθνική άμυνα – η φιλειρηνική
  πρόταση» και «Περιφερειακές συγκρούσεις και πυρηνικός κίνδυνος».
• Στη λήξη των εργασιών του συνεδρίου εκλέχτηκε νέο Εθνικό Συμβούλιο και ανακηρύχθηκαν νέα μέλη στο Επίτιμο Προεδρείο της ΕΕΔΥΕ.

 

Το νέο Εθνικό Συμβούλιο στην πρώτη συνεδρίαση του 24μελή Γραμματεία που συγκροτήθηκε σε σώμα ως εξής:

Πρόεδρος: Α. Αργυριάδης, καθηγητής Παν/μίου Αθήνας

Αντιπρόεδροι:

Σ. Αγουρίδης, καθηγητής Θεολογίας Παν/μίου Αθηνών,
Στ. Κανελλόπουλος, δικηγόρος, πρόεδρος Παναθηναϊκής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη
Στρ. Κουνιάς, καθηγητής ΑΠΘ, πρόεδρος Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη Θεσσαλονίκης
Κ. Κωνσταντινίδης, στρατηγός ε.α.
Ευαγγ. Μαχαίρας, επίτιμος πρόεδρος ΔΣΑ, πρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης Διανοουμένων και Καλλιτεχνών.
Β. Μεταξάς, καθηγητής ΑΒΣΠ, πρόεδρος Παμπειραϊκής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη,
Μ. Νικολινάκος, καθηγητής Παν/μίου

Γ. Γραμματέας: Π. Τριγάζης, οικονομολόγος

Μέλη:

Ειρ. Βασιλικάκη, συμβολαιογράφος
Σ. Θεόδωροπούλου, συνδικαλίστρια
Α. Θεοφίλου, ερευνητής του ΚΠΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Ρ. Καπέλλος, στρατηγός ε.α.
Β. Κλεισούρας, καθηγητής ΤΕΦΑΑ
Στ. Ληναίος, ηθοποιός, δημ. σύμβουλος Αθήνας
Β. Μαντζίκας, ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος
Γ. Μουστάκης, θεολόγος-κοινωνιολόγος
Στ. Παπακωνσταντίνου, Γ.Γ. Παμπειραϊκής ΕΔΥΕ
Χρ. Σαββάκης, συνδικαλιστής
Ν. Σούγελας, λογιστής
Γ. Τσαπόγας, δημοσιογράφος
Κ. Τσίρος, χημικός
Γ. Χαρίσης, Γ.Γ. Παναθηναϊκής ΕΔΥΕ
Ε. Χατζηπέτρου, νομικός

 

ΤΟ ΕΠΙΤΙΜΟ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ ΤΗΣ ΕΕΔΥΕ:

1. Αλεξίου Έλλη, συγγραφέας.
2. Αποστόλου Απόστολος, τ. Δήμαρχος Μυτιλήνης.
3. Βρεττάκος Νικηφόρος, ποιητής – ακαδημαϊκός.
4. Γάλλος Γιάννης, επίτιμος δήμαρχος Καλλιθέας
5. Γεωργακόπουλος, Βασίλης, συνδικαλιστής, Γ.Γ. Εργατικής Κίνησης Ειρήνης (1962-67).
6. Δαμιανάκου Βούλα, συγγραφέας.
7. Δεσποτόπουλος Κώστας, ακαδημαϊκός.
8. Εγκολφόπουλος Τάσος, νομικός, ιδρυτικό μέλος ΕΕΔΥΕ (1955).
9. Ειρηναίος, Μητροπολίτης Κισσάμου και Σελίνου
10. Θεοδωράκης Μίκης, συνθέτης.
11. Κατσέλη Αλέκα, ηθοποιός.
12. Μαλάμος Κώστας, ζωγράφος.
13. Μαυροβίτης Χριστόδουλος, ιδρυτικό μέλος της ΕΕΔΥΕ Θες/νίκης.
14. Μεσολογγίτης Βασίλης, πρόεδρος Εργατικής Κίνησης Ειρήνης (1962-67).
15. Παναγούλη Αθηνά, πρόεδρος ΠΕΜΕ
16. Ρίτσος Γιάννης, ποιητής, ιδρυτικό μέλος ΕΕΔΥΕ (1955).
17. Σωτηρίου Διδώ, συγγραφέας.
18. Φωτιάδης Δημήτρης, ιστορικός συγγραφέας.